Σοσιαλισμός και Εθνικισμός: ένα διαχρονικό κείμενο του Ιρλανδού επαναστάτη James Connolly

Ο James Connolly, γεννημένος το 1868 από Ιρλανδούς μετανάστες στο Εδιμβούργο της Σκωτίας σε συνθήκες απόλυτης πενίας, υπήρξε μια από τις σπουδαιότερες φυσιογνωμίες στην ιστορία του Ιρλανδικού έθνους, στον αγώνα για την αποτίναξη του αγγλοσαξονικού αποικιοκρατικού ζυγού. Αν και η σκέψη του επηρεάστηκε έντονα από τον παγκοσμίως τότε νεοαναδυόμενο μαρξισμό, ουδέποτε έθεσε σε δεύτερη μοίρα το εθνικό ζήτημα και την υπόθεση της απελευθέρωσης της Πατρίδος του από τα δεσμά της βρετανικής αυτοκρατορίας. Η πολιτικοποίηση του Connolly από μικρή ηλικία και η ενεργή συνδικαλιστική του ενασχόληση, τον έφερε σε θέση να αλληλεπιδρά με ποικίλες συλλογικότητες, οι οποίες όμως συνέτειναν στον κοινό σκοπό μιας ελεύθερης Ιρλανδίας. Όπως ο ίδιος διακήρυσσε εξάλλου, η μάχη για την εθνική ανεξαρτησία και την κοινωνική δικαιοσύνη δεν θα μπορούσε παρά να είναι μια αδιαχώριστη πάλη ενάντια σε έναν παντοδύναμο εχθρό.

Ο φλογερός Ιρλανδός επαναστάτης, ο οποίος διαδραμάτισε ηγετικό ρόλο στην πολιορκία του Δουβλίνου επί σχεδόν μια εβδομάδα, εκτελέστηκε από τις κατοχικές στρατιωτικές δυνάμεις στις 12 Μαΐου του 1916, ως ένας εκ των κύριων συμμετεχόντων στην περιώνυμη Εξέγερση του Πάσχα. Ο εθνικοανεξαρτησιακός χαρακτήρας του ένοπλου κινήματος του IRA, παρά τις διάφορες αντιθέσεις και τις σφοδρές παρεκκλίσεις που αναπτύχθηκαν εντός των κόλπων του μερικές δεκαετίες αργότερα, αποτελεί ένα αρκούντως συγγενές παράδειγμα έμπρακτης εφαρμογής των αρχών του λαϊκού Εθνικισμού στο πεδίο του ανταρτοπολέμου και της κοινωνικής επανάστασης εν γένει.

Όπως επισημαίνει στο εν λόγω άρθρο του με τίτλο «Socialism and Nationalism» που συνέγραψε το 1897 ο Connolly στην ιστορική αντιστασιακή εφημερίδα Shan Van Vocht, δεν δύναται να ασκηθεί ουσιαστική πατριωτική πολιτική δίχως το ξερίζωμα του καπιταλιστικού συστήματος και την εγκαθίδρυση μιας φιλολαϊκής σοσιαλιστικής δημοκρατίας. Αυτά τα γραφόμενα αποτελούν την πιο αρμόζουσα των απαντήσεων σε όλους αυτούς τους κατ’ όνομα και μόνον “εθνικιστές”, οι οποίοι πρεσβεύουν έναν “πατριωτισμό της πλαστικής σημαίας”, και των οποίων ο δήθεν “αγώνας” περιορίζεται σε μια χλιαρή νεοδεξιά ρητορική, απαλλαγμένη από τα “βάρη” και την ευθύνη της αληθινής κριτικής στις κοινωνικές δομές του εξουσιαστικού φιλελευθερισμού. Από την άλλη μεριά φυσικά, η πολεμική κληρονομιά του Ιρλανδικού λαού και των αντάρτικων σωμάτων του δεν γίνεται να αποτελέσει αντικείμενο σφετερισμού από μερικούς διαστρεβλωτές, μονόπαντα υλιστικά προσανατολισμένους αριστερούς που θέλουν να συσκοτίσουν αυτές τις άγνωστες πτυχές της Ευρωπαϊκής, αλλά και της παγκόσμιας ιστορίας.

Η ορθή ιστορική αποτίμηση και η ενδελεχής γνώση των γεγονότων, αλλά και της ίδιας της ιδεολογίας του Εθνικισμού από την μεριά των Συναγωνιστών πολιτικών ακτιβιστών, εξουδετερώνουν με τον καλύτερο τρόπο τις μάταιες προσπάθειες αλλοίωσης του νοήματος της Εθνικής Ιδέας, της οποίας τον πνευματικό πλούτο δεν θα μπορούσαν ποτέ να συλλάβουν αυτοί οι μικρόνοες κλητήρες της παγκοσμιοποίησης και του διεθνιστικού ισοπεδωτισμού. Εξάλλου, ως Εθνικιστές δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε πως οι υγιείς ιδεολογικές βάσεις αποτελούν τα πιο στιβαρά θεμέλια ενός στέρεου κινηματικού και πολιτικού εποικοδομήματος.

Σοσιαλισμός και Εθνικισμός

Στην Ιρλανδία στην παρούσα χρονική συγκυρία, μια σειρά οργανώσεων επιδιώκει να διατηρήσει το εθνικό συναίσθημα στις καρδιές των ανθρώπων.

Αυτές οι οργανώσεις, είτε πρόκειται για κινήματα για την Ιρλανδική Γλώσσα, φιλολογικούς συλλόγους ή επιτροπές μνήμες, επιτελούν χωρίς αμφιβολία ένα έργο διαχρονικής αξίας για αυτή την χώρα επειδή βοηθούν να διασωθεί από την εξαφάνιση η πολύτιμη φυλετική και εθνική ιστορία, η γλώσσα και τα χαρακτηριστικά του λαού μας.

Ωστόσο, ελλοχεύει ο κίνδυνος ότι με την αυστηρή προσήλωση στις τωρινές μεθόδους προπαγάνδας τους και την επακόλουθη παραμέληση ζωτικής σημασίας πραγματικών ζητημάτων, το μόνο που θα καταφέρουν είναι να τυποποιήσουν την σπουδή της ιστορίας μας και να την μετατρέψουν σε λατρεία για το παρελθόν ή να αποκρυσταλλώσουν τον εθνικισμό σε μια μορφή παράδοσης – δοξασμένης και ηρωικής είναι αλήθεια, αλλά τίποτα πέραν αυτού. Τώρα οι παραδόσεις ενδέχεται – όπως συχνά κάνουν – να αποτελέσουν το παράδειγμα για μια ένδοξη θυσία αλλά ποτέ δεν μπορούν να είναι αρκετά δυνατές ώστε να προκαλέσουν μια επιτυχημένη επανάσταση.

Αν το εθνικό κίνημα της εποχής μας δεν πρόκειται απλώς να αναβιώσει τις παλιές τραγωδίες της ιστορίας μας, θα πρέπει να δείξει πως είναι ικανό να αρθεί των σημερινών περιστάσεων.

Θα πρέπει να δείξει στον λαό της Ιρλανδίας πως ο εθνικισμός μας δεν είναι απλώς μια μακάβρια μορφή εξιδανίκευσης του παρελθόντος αλλά είναι επίσης ικανός να δώσει μία ξεχωριστή και οριστική απάντηση στα προβλήματα του παρόντος και να συμπήξει ένα πολιτικό και οικονομικό πιστεύω ικανό να προσαρμοσθεί στις απαιτήσεις του μέλλοντος.

Αυτό το συμπαγές πολιτικό και κοινωνικό ιδανικό θα υλοποιηθεί, όπως πιστεύω, απ’ όλους τους αληθινούς εθνικιστές που θα αγκαλιάσουν την ιδέα της Δημοκρατίας της Ιρλανδίας.

Δεν πρόκειται για μια Δημοκρατία όπως στην Γαλλία όπου η εκλεκτορική καπιταλιστική μοναρχία – παρωδία των συνταγματικών εκτρωμάτων της Αγγλίας σε ανοικτή συμμαχία με τον Μοσχοβίτικο δεσποτισμό των Τσάρων με αυθάδεια επιδεικνύει την αποστασία της από τις παραδόσεις της Γαλλικής Επανάστασης.

Δεν πρόκειται για μια Δημοκρατία όπως στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής όπου η δύναμη του χρήματος εγκαθίδρυσε μία νέα τυραννία με τη μορφή των συνταγματικών ελευθεριών, εκεί όπου εκατό χρόνια μετά την αποχώρηση των τελευταίων βρετανών στρατιωτών που μόλυναν τους δρόμους της Βοστώνης, βρετανοί τσιφλικάδες και τραπεζίτες επιβάλλουν στους αμερικανούς πολίτες μια δουλεία μπροστά στην οποία η φορολογία του Βρετανικού Στέμματος που τους οδήγησε στην Αμερικανική Επανάσταση, μοιάζει απλώς με ασημαντότητα.

Όχι! Η Δημοκρατία την οποία θα ήθελα οι συμπατριώτες μας να έχουν ως ιδανικό θα πρέπει να έχει τέτοιο περιεχόμενο ώστε σε κάθε εποχή να αποτελεί έναν φάρο φωτός για τους καταπιεσμένους κάθε γης, να εκπέμπει σε κάθε εποχή την ελπίδα για ελευθερία και ευημερία ως ανταμοιβή του μόχθου τους.

Αυτή η Δημοκρατία θα πρέπει να είναι φάρος για τον ενοικιαστή αγρότη και έδαφος για να σταθεί ανάμεσα στους γαιοκτήμονες και τον ανταγωνισμό των Αμερικανών, φάρος για τον μισθωτό εργάτη στις πόλεις που υποφέρει από τις ορέξεις του δουλοκτήτη καπιταλιστή αλλά και για τον εργάτη της γης που δουλεύει μια ζωή για έναν μισθό ο οποίος μόλις επαρκεί για να ζει.

Στην πραγματικότητα, η Ιρλανδική Δημοκρατία θα πρέπει να είναι φάρος για καθέναν από τα εκατομμύρια των εργαζόμενων που μοχθούν, στην δυστυχία των οποίων υφαίνεται ο σύγχρονος πολιτισμός μας, ένα σημείο αναφοράς για τους περιθωριοποιημένους, ένα καταφύγιο για τους καταπιεσμένους, ένα σημείο αφετηρίας για κάθε Σοσιαλιστή ενθουσιωδώς αφιερωμένο στον σκοπό της χειραφέτησης της ανθρωπότητας.

Αυτή η σύζευξη των εθνικών πόθων μας με τις ελπίδες των ανδρών και γυναικών που ύψωσαν το λάβαρο της εξέγερσης εναντίον αυτού του συστήματος, καπιταλισμού και φεουδαρχισμού – του οποίου η Βρετανική Αυτοκρατορία είναι ο πιο ισχυρός υπερασπιστής καθώς σε αυτήν υπάρχει η πιο επιθετική μορφή του – δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να προκαλέσει διχογνωμία στους τίμιους εθνικιστές και θα πρέπει να μας φέρει σε επαφή με ανένταχτες, νέες εφεδρείες ηθικών και φυσικών δυνάμεων ικανών να αναδείξουν το Ιρλανδικό ζήτημα στην πιο εξέχουσα θέση που κατείχε ποτέ.

Ενδέχεται να ειπωθεί πως το ιδανικό μιας Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας, επειδή υπονοεί μια ολοκληρωμένη πολιτική και οικονομική επανάσταση, καθιστά βέβαιη την αποξένωση των μικροαστών και αριστοκρατών υποστηρικτών μας οι οποίοι φοβούνται την απώλεια των προνομίων και της περιουσίας τους.

Τι σημαίνει αυτό; Ότι θα πρέπει να συμβιβαστούμε με τις προνομιούχες τάξεις στην Ιρλανδία! Μπορούμε όμως να εξουδετερώσουμε την εχθρότητα τους αν τους διαβεβαιώσουμε πως σε μια ελεύθερη Ιρλανδία δεν θα θιγούν τα «προνόμια» τους.

Αυτό σημαίνει πως θα πρέπει να εγγυηθούμε πως όταν η Ιρλανδία θα είναι ελεύθερη από τον ξένο ζυγό, οι Ιρλανδοί στρατιώτες θα φρουρούν τα κίβδηλα κέρδη του καπιταλιστή και του τσιφλικά από «τα αδύνατα χέρια των φτωχών», όπως αδίστακτα και αποτελεσματικά πράττουν σήμερα οι στρατιώτες της Αγγλίας.

Σε καμία άλλη βάση συνεννόησης δεν θα ενωθούν αυτές οι τάξεις μαζί σας. Αναμένετε όμως τις λαϊκές μάζες να πολεμήσουν για αυτό το ιδανικό;

Όταν μιλάτε για την απελευθέρωση της Ιρλανδίας εννοείτε μόνο τα χημικά στοιχεία που αποτελούν το έδαφος της; Ή εννοείτε τον Ιρλανδικό λαό; Αν εννοείτε αυτόν, από τι προτείνετε να τον απελευθερώσετε; Από τον ζυγό της Αγγλίας;

Όλα όμως τα συστήματα πολιτικής διακυβέρνησης ή κυβερνητικών μηχανισμών δεν είναι τίποτε άλλο παρά η αντανάκλαση των οικονομικών μορφών στα οποία ενυπάρχουν.

Η αγγλική κυριαρχία στην Ιρλανδία δεν είναι τίποτε άλλο παρά το σύμβολο του γεγονότος ότι στο παρελθόν οι Άγγλοι κατακτητές επέβαλλαν σε αυτή την χώρα ένα ιδιοκτησιακό σύστημα θεμελιωμένο στην λεηλασία, την απάτη και τον φόνο: δηλαδή ήταν όπως ακριβώς η άσκηση των σημερινών «ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων» έχει ως θεμέλιο της την συνεχιζόμενη πρακτική νομιμοποιημένης λεηλασίας και απάτης.

Η Αγγλική κυριαρχία αποδεικνύεται η πιο κατάλληλη μορφή διακυβέρνησης με την οποία η λεηλασία μπορεί να προστατεύεται και ο Αγγλικός στρατός το πιο χρήσιμο εργαλείο με το οποίο διαπράττεται νόμιμος φόνος όταν οι φόβοι των κατεχόντων το απαιτήσουν.

Θεωρώ ότι ο Σοσιαλιστής που θα κατέστρεφε και ξερίζωνε αυτό το άγρια υλιστικό σύστημα πολιτισμού που έχουμε υιοθετήσει στην Ιρλανδία όπως και την Αγγλική γλώσσα, είναι ένας πολύ πιο θανάσιμος αντίπαλος για την Αγγλική κυριαρχία και κηδεμονία σε σχέση με τον ρηχό στοχαστή που φαντάζεται πως είναι δυνατόν να συμφιλιωθεί η έννοια της ελευθερίας της Ιρλανδίας με αυτές τις διεισδυτικές και καταστροφικές μορφές οικονομικής υποτέλειας.

Δηλαδή την τυραννία των τσιφλικάδων, την απάτη και την τοκογλυφία των καπιταλιστών, αυτοί οι οδυνηροί καρποί της Κατάκτησης της Ιρλανδίας από τους Νορμανδούς, την «ανίερη τριάδα» της οποίας οι Strongbow και Diarmuid MacMurchadha – Νορμανδός ληστής και Ιρλανδός προδότης – ήταν μόνο ταιριαστοί προάγγελοι.

Αν διώξεις αύριο τον Αγγλικό Στρατό και υψώσεις την πράσινη σημαία της Ιρλανδίας στο Κάστρο του Δουβλίνου, αν δεν ξεκινήσεις την ίδια ώρα να δημιουργείς Σοσιαλιστική Δημοκρατία, όλες οι προσπάθειες σου για απελευθέρωση θα είναι μάταιες.

Η Αγγλία θα συνεχίσει να σε κυβερνά.

Θα συνεχίσει να σε κυβερνά μέσω των καπιταλιστών της, μέσω των τσιφλικάδων της, μέσω των τραπεζιτών της, μέσω ολόκληρου του συστήματος εμπορικών και ατομιστικών θεσμών που φύτεψε στην Ιρλανδία και πότισε με τα δάκρυα των μανάδων μας και με το αίμα των μαρτύρων μας.

Η Αγγλία θα σε κυβερνά μέχρι την καταστροφή σου ακόμη και αν στα λόγια τιμάς με περισσή υποκρισία την υπόθεση της Ελευθερίας που πρόδωσες.

Ο Εθνικισμός χωρίς τον Σοσιαλισμό – δίχως την αναδιοργάνωση της κοινωνίας επί τη βάσει μιας ευρύτερης και πιο ανεπτυγμένης μορφής κοινοτικής ιδιοκτησίας που βρισκόταν στην βάση της αρχαίας ιρλανδικής κοινότητας – είναι μόνο μια εθνική απάτη.

Κάτι τέτοιο θα ισοδυναμούσε με μια δημόσια διακήρυξη ότι οι καταπιεστές μας είχαν τόσο πολύ καταφέρει να μας εμβολιάσουν με τις διεστραμμένες πεποιθήσεις τους για την δικαιοσύνη και την ηθική αν εμείς τελικά είχαμε αποφασίσει να τις υιοθετήσουμε και δεν θα χρειάζονταν έναν ξένο στρατό για να μας τις επιβάλλουν.

Ως Σοσιαλιστής είμαι έτοιμος να κάνω όλα όσα μπορεί ένας άνθρωπος να πράξει προκειμένου να ανακτήσει η πατρίδα μας την δίκαιη κληρονομιά της –την ανεξαρτησία. Αν όμως μου ζητήσετε να παραλείψω έστω και κάτι ελάχιστο από την επιδίωξη για κοινωνική δικαιοσύνη ώστε να προσεταιριστούμε τις προνομιούχες τάξεις, τότε θα πρέπει να αρνηθώ.

Μια τέτοια πράξη δεν θα ήταν τίμια ή δυνατή.

Ας μην ξεχνούμε πως ποτέ δεν θα φθάσει στον Παράδεισο εκείνος που βαδίζει συντροφιά με τον Διάβολο.

Ας διακηρύξουμε ανοικτά την πίστη μας: η λογική των γεγονότων είναι μαζί μας.

Μέτωπο Νεολαίας – Τομέας Ιστορίας