Γεώργιος Καστριώτης, ο θρυλικός πρίγκιπας της Ηπείρου

Η Ελληνική Ιστορία είναι γεμάτη από μεγάλες ηρωικές προσωπικότητες γνωστές αλλά και άγνωστες. Στην χώρα των αγνώστων και παρατημένων ηρώων στους σύγχρονους καιρούς ανήκει και ο ήρωας της Ηπείρου, ο πολέμαρχος Γεώργιος Καστριώτης ο επονομασθείς τουρκιστί Σκεντέρμπεης, δηλαδή Αλέξανδρος. Ο Γεώργιος Καστριώτης ήταν, όπως και ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, από εκείνες τις μορφές που αγαπήθηκαν, τραγουδήθηκαν, έγιναν θρύλος και παραμύθι της γιαγιάς κατά τη διάρκεια της πολύχρονης τουρκοκρατίας στον Ελληνικό χώρο.

Ξεχασμένος μεταξύ των νεοελλήνων, δημοφιλής όμως τον 15ο και 16ο αιώνα στους περίφημους «στρατιώτες» που μελετούσαν τα κατορθώματα του. Αλλά και κατά τη διάρκεια της Επανάστασης, κάθε καπετάνιος που μπορούσε να διαβάσει πέντε γράμματα διάβαζε για τα κατορθώματα του Καστριώτη που κυκλοφορούσαν τότε και είχαν μεγάλη απήχηση. Ο Κολοκοτρώνης  μας λέει στα Απομνημονεύματα του: «Ανέγνωσα τον βίο του Σκεντέρμπεη, εσυλλογούμουν τα έργα του…»

Ο Γεώργιος Καστριώτης γεννήθηκε το 1405 από μεγάλη αρχοντική οικογένεια βυζαντινών στην πόλη Κρούια στο φέουδο του πατέρα του, Ιωάννη Καστριώτη. Ήταν ο μικρότερος από τους τέσσερις γιους του. Ο πατέρας του είχε ηττηθεί από τους οθωμανούς και ήταν φόρου υποτελής τους.

Σύμφωνα με τη συνήθεια της εποχής, έπρεπε να αποσταλούν και να «μορφωθούν» στην αυλή του σουλτάνου όλοι οι γιοί του. Ο σκοπός αυτής της ιδιότυπης μόρφωσης-ομηρίας ήταν διττός: πρώτον, να εξουδετερώνεται υπό την απειλή εκτελέσεως των υιών τους, κάθε απόπειρα επαναστάσεως ή ενέργεια ανυπακοής (όπως η μη αποστολή χρημάτων της φορολογίας ή στρατιωτών σε κάλεσμα επιστράτευσης) των πρώην ηγεμόνων, και δεύτερον να εξισλαμίζονται και να εκπαιδεύονται για να απωλέσουν τους δεσμούς καταγωγής και των πατροπαράδοτων τίτλων, ώστε να εξυπηρετούν μόνο τα συμφέροντα του σουλτάνου λαμβάνοντας θέσεις διοίκησης του κράτους που δομούσαν οι ολιγάριθμοι οσμανλήδες τούρκοι.

Έτσι, ο Γεώργιος στάλθηκε στην τότε πρωτεύουσα του κράτους των αγαρηνών, την Ανδριανούπολη, το έτος 1428 σε ηλικία 23 ετών. Λόγω των ανδραγαθημάτων του ως πολεμιστής σε μονομαχίες και λόγω των στρατιωτικών ικανοτήτων και της ευφυΐας του, προσφωνούνταν από τον σουλτάνο ως «Ισκαντέρ Μπέη» που σημαίνει «Άρχοντα Αλέξανδρε». Οι λαοί της Ανατολής ως Ισκαντέρ, δηλαδή Ανίκητο, προσδιορίζουν τον Μέγα Αλέξανδρο, διότι δεν είχε ηττηθεί σε καμία μάχη και ως στρατηγός και ως στρατιώτης στις μονομαχίες του.

Ο ίδιος αυτοπροσδιοριζόταν ως Έλληνας χριστιανός στην αλληλογραφία του με τους ηγεμόνες της εποχής, παρά το ότι είχε υποστεί εξισλαμισμό στην στρατιωτική σχολή των τούρκων. Ωσαύτως, τα σύμβολα εξουσίας του όπως επί παραδείγματι η σφραγίδα του με την ελληνική επιγραφή «Βασιλεύς Αλέξανδρος», ο σταυρός και ο δικέφαλος αετός, μαρτυρούν την Ελληνική συνείδηση του.

Παραδείγματος χάριν, απευθυνόμενος το 1461 στον σουλτάνο Μωάμεθ Β’, αυτόν που προ οκτώ ετών είχε εκπορθήσει την Κωνσταντινούπολη, αυτοπροσδιορίζεται ως «Γεώργιος Καστριώτης ο μετονομασθείς Σκεντέρμπεης, ηγεμών Ηπειρωτών, στρατιώτης του Ιησού Χριστού…». Στον δε πρίγκιπα του ιταλικού κρατιδίου του Τάραντα, ο οποίος τον πρόσβαλε χαρακτηρίζοντας τους Ηπειρώτες πολεμιστές του «πρόβατα», απάντησε επίσης μνημονεύοντας την νικηφόρο εκστρατεία του Πύρρου στην Ιταλία.

Το 1443 κατόρθωσε να δραπετεύσει από την Ανδριανούπολη και να επιστρέψει στην πατρίδα του, όπου και ασπάστηκε ξανά τον Χριστιανισμό. Εκεί κυρίευσε το κάστρο Κρούια και στις 28 Νοεμβρίου του ίδιου έτους κήρυξε την ίδρυση του Ελεύθερου Πριγκιπάτου της Ηπείρου, υψώνοντας το λάβαρο του δικέφαλου αετού. Σταδιακά, συνάσπισε τα αρβανίτικα φύλα των οποίων αναγνωρίστηκε ως Αρχηγός, κατορθώνοντας να αποκρούσει και να αναχαιτίσει την οθωμανική επεκτατικότητα επί μια εικοσιπενταετία, δίχως να νικηθεί ποτέ στο πεδίο της μάχης. Παρότι με την ηρωική αντίσταση του συγκίνησε την χριστιανική Ευρώπη, εντούτοις δεν κατάφερε να εξασφαλίσει την απαραίτητη οικονομική και στρατιωτική υποστήριξη.

Μιμούμενος τις προσπάθειες των Παλαιολόγων, είχε επισκεφτεί τον Πάπα ζητώντας του οικονομική και στρατιωτική ενίσχυση προκειμένου να εξακολουθήσουν να υπάρχουν «αθληταί» του Χριστού και στην χερσόνησο του Αίμου. Η βοήθεια που έλαβε ήταν μόνο υποσχέσεις και ένα ατιμωτικό χρηματικό ποσό. Επιπλέον, η «Ιερουσαλήμ της Αδριατικής», δηλαδή η Δημοκρατία της Βενετίας η οποία έβριθε από ιουδαίους τοκογλύφους, έχοντας έρθει μυστικά σε συνεννόηση με τους τούρκους και οργανώνοντας τους αλβανούς που είχαν ασπαστεί την παπική εξουσία, επιτέθηκαν από κοινού στο κράτος του Καστριώτη την άνοιξη του 1448. Ο «Σκεντέρμπεης» πρώτα επιτέθηκε και διέλυσε τον στρατό των βενετσιάτων και έπειτα σε αιφνιδιαστική νυχτερινή επίθεση κατέστρεψε τον στρατό των τούρκων, οι οποίοι πολιορκούσαν το κάστρο του.

Ο Γεώργιος Καστριώτης πέθανε λίγες μέρες μετά τον τραυματισμό του από βέλος, στις 17 Ιανουαρίου 1468 έπειτα από την νικηφόρα μάχη του στρατού του στην πόλη Αλέσιο. Γεγονός που μαρτυρά πως δεν παρέδωσε τα όπλα και δεν υποτάχθηκε στους αλλόφυλους και αλλόθρησκους εχθρούς του Γένους, ακόμα και μετά την Άλωση της Πόλεως. Το ιερό πολεμικό λάβαρο με τον δικέφαλο αετό, ο οποίος μαρτυρά πως ο Ελληνισμός είναι κυρίαρχος σε Ανατολή και Δύση, δεν ατιμάστηκε στα χέρια των εχθρών.

Η ρήση του προς στον Ιταλό πρίγκιπα, πως διοικεί λαό γεννημένο να ψαρεύει μονάχα, μαζί με το περιστατικό που διασώζεται πως σε έναν προδότη Αλβανό που νίκησε και τράπηκε σε φυγή, απέστειλε: τσάπα, άροτρο και δρέπανο για να επανέλθει στην πατρογονική του εργασία· μαρτυρά πως ήταν μυημένος στην πλατωνική διδασκαλία του σοφού της εποχής, Γεωργίου Πλήθωνος. Οι αγρότες και οι πολεμιστές πρέπει να είναι ξεχωριστά σώματα μέσα στην κοινωνία.

Για να αντιμετωπίσει τις συνεχείς εκστρατείες των οθωμανών, τις προδοσίες των τουρκαλβανών και των παπικών που εποφθαλμιούσαν την πλούσια γη της Ηπείρου, χρησιμοποιούσε στο έπακρον στρατηγήματα και τακτικές ανορθόδοξου πολέμου. Ήτοι, εκτεταμένο δίκτυο κατασκόπων, νυχτερινές επιδρομές στα στρατόπεδα των τούρκων, αλλά και ενέδρες στις εφοδιοπομπές τους. Έκανε επίσης χρήση δηλητηρίων στα βέλη των τοξοτών του και επιδίωκε την μόλυνση των πηγών των αντιπάλων. Έκανε επίσης χρήση της τακτικής της «καμμένης γης», ώστε τα πολυάριθμα και δυσκίνητα εκστρατευτικά σώματα να μην τρέφονται και να αποτελούν εύκολη λεία για τους σκληροτράχηλους πολεμιστές του.

Ο ίδιος δρούσε με μια μικρή, έμπιστη και ταχυκίνητη μονάδα ελαφρά οπλισμένων πεζών και ιππέων καταδρομικά. Για αυτό και η περικεφαλαία του έφερε ως σύμβολο το κεφάλι του αρσενικού ζαρκαδιού που ζει στα σκληροτράχηλα βουνά της Ηπείρου, θυμίζοντας έντονα τις περικεφαλαίες των αρχαίων Ελλήνων τις οποίες διακοσμούσαν με κερασφόρα ζώα. Πάνω από δεκαπέντε εκστρατείες οργάνωσαν οι τούρκοι για να υποτάξουν τον Μεσαιωνικό Αλέξανδρο. Διασώζεται πως ο ίδιος ο Γεώργιος Καστριώτης, με νυχτερινές καταδρομικές επιθέσεις, διέλυσε στρατό που αριθμούσε εκατόν πενήντα με διακόσιους χιλιάδες γενίτσαρους που πολιορκούσαν το κάστρο του στην Κρούγια το 1466.

Ήταν τρομερός πολεμιστής ο «Σκεντέρμπεης». Θρυλείται πως με μια μόνο σπαθιά μπορούσε να κόψει στα δυο έναν ταύρο ή έναν πολεμιστή. Νέος, όμηρος ακόμα στην ακολουθία του σουλτάνου, έκοψε κυριολεκτικά στα δύο με το τεράστιο σπαθί του έναν σιδηρόφρακτο ιππότη. Το σπαθί μάλιστα του Ήρωα δεν μπορούσε να το μεταχειριστεί κανένας άλλος. Ο λαός το ήθελε έτσι επειδή ήταν μαγικό. Ήταν ιδιαίτερα βαρύ όμως ακόμα και για την πολεμική τεχνολογία της εποχής και μόνο ο χειροδύναμος και πελώριος απόγονος του Ηρακλέους μπορούσε να μεταχειριστεί.

Ο Γεώργιος Καστριώτης είναι ίσως ο πιο αδικημένος από τους τελευταίους υπερασπιστές της Μεσαιωνικής Αυτοκρατορίας των Ελλήνων. Λησμονημένος και αφημένος να προσβάλλεται η Μνήμη του από τα υπολείμματα των οθωμανών, δηλαδή τους ανθέλληνες αλβανούς. Άνδρας βγαλμένος θαρρείς από τα έπη του Ομήρου, την εποχή των αρχετυπικών Ηρώων. Πανύψηλος με μεγάλους και φαρδύς ώμους, χέρια με τρομερή δύναμη και οπλισμένος με όπλα που η λαϊκή μούσα ήθελε να έχουν μαγικές ιδιότητες. Χαρακτηριστικά που μαρτυρούσαν την μακεδονίτικη, αργεάδικη καταγωγή του, εντυπωσιακός και αρειμάνιος σαν αρχαίος θεός.

Ο θρύλος του «Σκεντέρμπεη» διδάσκει πως οι φρουρές ίσως πέσουν αλλά δεν παραδίδονται. Μάχονται ακόμα και όταν όλα τα κατακτά ο εχθρός. Διδάσκει πως το Ελληνικό ιδεώδες προστάζει πως η σωματική ρώμη πρέπει να συνδυάζεται με την πνευματική δύναμη. Σώμα και νους καλλιεργημένα, ασκημένα και μυημένα στις βαθύτερες παραδόσεις του Ελληνισμού κατά τα πλατωνικά πρότυπα.

Με τον βίο του ο Πρίγκιπας και Ακρίτας Γεώργιος Καστριώτης διδάσκει πως όταν ο Έλληνας έχει δυνατό πνεύμα και σώμα, οργανώνει με αρετή το κράτος και τον στρατό, τότε ο εχθρός όσες φορές και με όσους χιλιάδες στρατιώτες επιτεθεί, θα ηττηθεί ακόμα και όταν βρίσκεται στην ακμή του. Όσα και να μηχανεύονται οι προαιώνιοι εχθροί και να συνωμοτούν, τα ιερά λάβαρα της Φυλής θα ανεμίζουν υπερήφανα και ελεύθερα.

Η πελώρια ιστορική αξία και σημαντικότητα του Γεώργιου Καστριώτη αποδίδεται θαυμάσια από τον εχθρό του Ελληνισμού Μωάμεθ Β’, ο οποίος κυρίευσε την Κωνσταντινούπολη. Ο ίδιος ο διαβολικός και μισάνθρωπος σουλτάνος, ο οποίος είχε νικηθεί από τον αήττητο Αετό της Ηπείρου, είχε δηλώσει: «Εάν δεν είχε γεννηθεί ο Σκεντέρμπεης, εγώ θα είχα συνδέσει τον κόλπο της Αδριατικής με την Ενετική Δημοκρατία, θα είχα θέσει το σαρίκι επί της κεφαλής του Πάπα και την ημισέληνο επί του τρούλου του Αγίου Πέτρου».

Μέτωπο Νεολαίας – Τομέας Ιστορίας